ผลการวิจัย การใช้ AI มากๆ สมองอาจจะเสื่อม ความจำสั้น ได้

นักวิจัยชี้! ใช้ AI มากๆ สมองอาจจะเสื่อม ความจำสั้น?

โลกของ AI ใกล้ตัวมากขึ้นทุกทีเพราะทุกวันนี้เชื่อว่าหลายคนก็นำ AI มาทำงานไม่ว่าจะเป็น ChatGPT หรือ Gemini ซึ่งเป็น Generative AI ช่วยคิดเรื่องต่างๆ แต่เมื่อมีนักวิัจัยจาก MIT เผยว่า ใช้เยอะๆ ระวังจะทำให้สมองเสื่อม เรื่องนี้จริงหรือไม่วันนี้ เรามาหาคำตอบกัน

ใช้ ChatGPT หรือ AI เยอะๆ สมองเสื่อมจริงไหม?
งานวิจัยชิ้นหนึ่งที่เริ่มศึกษาผลกระทบทางปัญญา (Cognitive Cost) ของการใช้ AI ซึ่งจุดประกายให้เกิดการถกเถียงในวงกว้าง บทความนี้จะพาคุณไปเจาะลึกถึงสิ่งที่งานวิจัยค้นพบ แยกแยะระหว่างข้อเท็จจริงกับความเข้าใจผิด พร้อมเสนอแนวทางการใช้ AI อย่างไรให้เป็นคุณ ไม่ใช่โทษ

เจาะลึกงานวิจัย เมื่อสมอง "ทำงานน้อยลง" เมื่อมี AI
งานวิจัยเบื้องต้นชิ้นหนึ่งได้ทำการทดลองที่น่าสนใจ โดยเปรียบเทียบการทำงานของสมองระหว่างกลุ่มคนที่เขียนเรียงความโดยใช้เครื่องมือต่างกัน 3 รูปแบบ และวัดผลด้วยคลื่นไฟฟ้าสมอง (EEG)

• กลุ่มใช้สมองล้วน (Brain-only): ไม่ใช้เครื่องมือช่วย
• กลุ่มใช้ Search Engine (เช่น Google): ค้นข้อมูลประกอบการเขียน
• กลุ่มใช้ AI (ChatGPT): ให้ AI ช่วยในการเขียน

ผลลัพธ์ที่น่าสนใจคือ: กลุ่มที่ ใช้ AI (ChatGPT) มีรูปแบบการเชื่อมโยงของเครือข่ายประสาทในสมอง "อ่อนแอที่สุด" อย่างมีนัยสำคัญ เมื่อเทียบกับอีกสองกลุ่มที่ต้องใช้ความคิดและประมวลผลข้อมูลด้วยตัวเองมากกว่า

พูดง่ายๆ ก็คือ เมื่อมี AI คอยช่วยเหลือ สมองของเราก็เหมือนกับ "ออกแรงน้อยลง" ในการทำงานชิ้นนั้นๆ นอกจากนี้ กลุ่มที่ใช้ AI ยังจดจำเนื้อหาที่ตัวเองเขียนได้น้อยกว่า และรู้สึกถึงความเป็นเจ้าของในงานชิ้นนั้นน้อยกว่าอีกด้วย

"สมองทำงานน้อยลง" ไม่เท่ากับ "สมองเสื่อม"
นี่คือประเด็นที่ต้องทำความเข้าใจให้ชัดเจนที่สุดครับ งานวิจัยนี้ ไม่ได้ชี้ว่าการใช้ AI ทำให้เกิดภาวะ "สมองเสื่อม" (Brain Degeneration) ซึ่งเป็นศัพท์ทางการแพทย์ที่หมายถึงการที่เซลล์สมองถูกทำลายหรือตายไปอย่างถาวรจากโรคภัยไข้เจ็บ

แต่สิ่งที่งานวิจัยค้นพบคือภาวะ "การมีส่วนร่วมทางปัญญาลดลง" (Reduced Cognitive Engagement)

ถ้าพูดให้เห็นภาพมากขึ้นเช่นการใช้เครื่องคิดเลขเพื่อหาผลลัพธ์ที่ซับซ้อน ไม่ได้ทำให้สมองส่วนคำนวณของคุณ "เสื่อม" แต่มันทำให้คุณไม่ได้ "ฝึก" ทักษะการคิดเลขในใจหรือการทดเลขด้วยตัวเอง หากทำบ่อยๆ ทักษะการคำนวณของคุณก็อาจจะลดลงได้ฉันใด การพึ่งพา AI ให้คิดแทนทั้งหมด ก็อาจทำให้ "กล้ามเนื้อสมอง" ส่วนที่เกี่ยวข้องกับการคิดวิเคราะห์ การเรียบเรียง และการสร้างสรรค์ ไม่ได้ถูกใช้งานอย่างเต็มที่ฉันนั้น

สิ่งที่ข้อวิจัยมีจำกัด
สิ่งสำคัญคือต้องมองผลลัพธ์นี้อย่างรอบด้าน โดยผู้วิจัยเองก็ได้ย้ำถึงข้อจำกัดสำคัญไว้หลายประการไม่ว่าจะเป็น

1.เป็นเพียงงานวิจัยเบื้องต้น: ยังต้องการการศึกษาเพิ่มเติมเพื่อยืนยันผล
2.ยังไม่ผ่านการตรวจสอบ (Not Peer-Reviewed): ยังไม่ได้รับการรับรองจากผู้เชี่ยวชาญในวงการ
3.กลุ่มตัวอย่างน้อยและบริบทจำกัด: ทดลองกับคนกลุ่มเล็กๆ ในกิจกรรม "การเขียนเรียงความ" เท่านั้น จึงอาจไม่สามารถนำไปสรุปกับการใช้งาน AI ในรูปแบบอื่นๆ ได้ทั้งหมด

แนวทางปฏิบัติ ใช้ AI อย่างไรให้เป็น "ผู้ช่วยที่ชาญฉลาด" ไม่ใช่ "เจ้านายที่คิดแทน"
แทนที่จะกังวลจนไม่กล้าใช้ เราควรเปลี่ยนมุมมองมาเป็นการเรียนรู้ที่จะ "ใช้งานอย่างชาญฉลาด" เพื่อดึงศักยภาพของ AI มาส่งเสริมทักษะของเรา แทนที่จะให้มันมาลดทอนความสามารถ

1.ใช้เป็น "คู่คิดระดมสมอง" (Brainstorming Partner): ใช้ AI ช่วยหาไอเดียตั้งต้น, เสนอมุมมองที่แตกต่าง หรือสร้างโครงร่างของงาน แต่ให้เราเป็นคนตัดสินใจเลือก, ต่อเติม และลงรายละเอียดด้วยตัวเอง
2.ใช้เป็น "บรรณาธิการส่วนตัว" (Personal Editor): หลังจากที่เราเขียนเนื้อหาฉบับร่างแรกด้วยความคิดของตัวเองเสร็จแล้ว ค่อยใช้ AI ช่วยตรวจทานไวยากรณ์, ปรับสำนวนภาษา หรือเสนอคำศัพท์ที่ดีกว่า
3.ใช้เป็น "เครื่องมือเรียนรู้" (Learning Tool): หากเจอหัวข้อที่ซับซ้อน ลองขอให้ AI "อธิบายเรื่อง X ให้เข้าใจง่ายเหมือนเล่าให้เด็กฟัง" เพื่อทำความเข้าใจแก่นของเรื่อง ก่อนจะไปศึกษาลงลึกด้วยตัวเอง
4.ใช้เพื่อ "ทลายกำแพง" (Break the Barrier): เมื่อเกิดภาวะ "คิดไม่ออก" (Writer's block) ลองให้ AI ช่วยร่างประโยคแรกหรือย่อหน้าแรก เพื่อเป็นจุดเริ่มต้นให้เราสามารถคิดต่อไปได้


ดังนั้นในคำถามที่ว่า "ใช้ ChatGPT บ่อยๆ แล้วสมองเสื่อมจริงหรือ?" คือ ไม่จริง ในความหมายทางการแพทย์ แต่สิ่งที่น่ากังวลกว่าคือความเสี่ยงที่จะเกิด "ภาวะสมองขี้เกียจ" หรือการถดถอยของทักษะการคิดเชิงวิพากษ์ หากเราพึ่งพามันมากเกินไปโดยไม่ใช้ความคิดของตัวเองเลย 

ขอขอบคุณข้อมูล :Brain in LLM